De toepassing van virtual reality (VR) kan de efficiëntie en effectiviteit van de trainingen voor brandweermensen verbeteren. Het vakbekwaam maken en houden van brandweermensen is namelijk erg arbeidsintensief. Er moet veel praktijkkennis worden opgedaan, bijvoorbeeld over het gebruik van blusvoertuigen. En het kan best een uitdaging zijn om precies op de geplande trainingsdag een blusvoertuig beschikbaar te hebben. Oplossing: de VR-bril. Met immersieve technologie kun je immers perfect de werkelijkheid ervaren.

Draaglak en financiën

Jeroen Antoons is projectleider XR/Digitale ontwikkelingen bij de Veiligheidsregio Drenthe (VRD). Al sinds 2016 is hij naar eigen zeggen mondjesmaat bezig met de inzet van VR-brillen voor trainingsdoeleinden voor brandweermensen. “Wij zijn met 25 veiligheidsregio’s in Nederland, daar zijn er pas 8 à 10 echt goed aan de gang met VR-toepassingen. De rest van de veiligheidsregio’s vindt het nog lastig om draagvlak en de benodigde financiële middelen in hun organisatie te vinden om de technologie toe te passen,” vertelt Jeroen Antoons. Via de eigenaar van 360Fabriek, de leverancier van de VR-applicatie Pompbediende, werd Jeroen gewezen op de Aanpak Begeleidingsethiek (ABE). “Ik dacht, misschien is dit wel iets om eens naar te kijken. Door zo’n ethieksessie binnen je organisatie te houden kun je wellicht draagvlak creëren.” Afgelopen 8 juli was het zover. Met een groep betrokkenen is de inzet van immersieve technologie voor de vakbekwaamheid binnen de brandweer besproken volgens de ABE-methode. Met verschillende betrokkenen – het kenmerk van de methode – zijn waarden en handelingsperspectieven in dialoog met elkaar besproken.

Voor de gek gehouden

Door zijn rol als projectleider XR (eXtended Reality is de verzamelnaam voor augmented reality, virtual reality en mixed reality) is Jeroen bezig om mensen nu en in de toekomst te kunnen helpen met de inzet van immersieve technologie. “Ik zeg weleens: de mogelijkheden van de techniek nemen in het kwadraat toe. En al die mogelijkheden moeten we kennen en oefenen. Terwijl onze hoofden al vol zitten; je kunt niet zomaar zeggen, ‘doe dat er nog maar even bij’. Brandweermensen werken in het heetst van de strijd, vol adrenaline en stress, dan heb je soms maar een bepaalde capaciteit aan denkvermogen. Dan komt het aan op instinct en juist daarom moeten wij belangrijke elementen goed oefenen.”

Door de VR-bril is een gedigitaliseerd model, een digital twin, van een blusvoertuig te zien. Alle onderdelen van het voertuig zijn te manipuleren. “Dat doe je gewoon met je eigen vingers en dat voelt alsof je echte knoppen indrukt. De bril volgt waar jij je hand hebt, de knop die je indrukt, een beetje lawaai erbij… Eigenlijk wordt je met die bril voor de gek gehouden, maar het werkt wel.”

Dat de VR-bril uitkomst biedt voor het oefenen van handelingen, ziet vooral de jongere generatie brandweerlieden. Voor hen betekent de bril ook een stuk flexibiliteit. Door de bril kunnen ze thuis trainen en kunnen ze zelfs in de lunchpauze oefeningen doornemen. “Veel oudere collega’s voelen aanvankelijk wel wat weerstand: ‘moet dit nou werken?’. Dan zeggen wij: ‘doe die bril eens op en laten we het eens samen proberen’. Op den duur zijn ze net zo enthousiast. Volgens mij heeft dat ook te maken met een stukje cultuurverandering, en een cultuurverandering kost algauw een jaar of tien.”

ABE als fundament

Tijdens de sessie met de Aanpak Begeleidingsethiek zijn de positieve en negatieve ervaringen van de brandweermensen benoemd. De groep bestond uit dertien deelnemers, waaronder officiers, vrijwilligers, een instructeur, een HR-medewerker en een medewerker van de leverancier van de VR-applicatie. Er waren vertegenwoordigers van vier verschillende Veiligheidsregio’s: twee regio’s die de VR-bril al gebruiken en twee regio’s die er nog mee moeten beginnen of graag mee willen beginnen. “Een van de regio’s heeft al met de leverancier van de VR-applicatie gesprekken gevoerd om te kijken hoe zij meerdere oefensessies in een VR-bril kunnen wegzetten. Zij zijn overtuigd en nemen hun vrijwillig brandweerpersoneel al mee zodat er een stukje zeggenschap in de gesprekken vertegenwoordigd wordt.”

De ABE-sessie is zoals gebruikelijk afgesloten met het formuleren van een aantal handelingsperspectieven met betrekking tot de omgeving, de technologie (de VR-bril zelf) en de mensen (beroeps- en vrijwillige brandweerlieden). “We wachten het rapport van de sessie af. Ik wil dat meenemen in het overleg met de vakraden: daar zitten commandanten en gemandateerde adviseurs in. Daarnaast nemen we het mee in ons netwerk. Niet alleen op regionaal niveau, maar ook landelijk. Met zo’n rapport onder de arm, met als fundament de ABE, wordt het een stuk eenvoudiger om landelijk draagvlak te creëren voor de inzet van immersieve technologie in onze oefenprogramma’s.”

Het verslag van de sessie kun je teruglezen via deze link.